Skip to main content

Cherokni Koktaang- Borendra Lal Tripura

Handogiri

….

Borendra Lal Tripura


……

Nokha kupulung handogiri

Chungrui chungrui khaiyoi chungw,

Wanagwi manya ang unsogwi manya

Wo handogiri tama khaiyoi nong

Nokha sakagw kachogwi tong!

…..

Naikhaibw noklai khumnw kosol

Nokha sakagw peroi kagw;

Akhaibw naikhai torchnw kosol

Hohr andarw chugwi tongw.

…..

Wanagwi manya ang unsogwi manya

Wo handogiri salangdi kok,

Nokha sakagw tama khaiyoi

Nok esukni kachogwi tong!

…..

(16 September 220/Dhaka)

…………………………………………………………………………………


Nokhani Talnw Koksungmani

Borendra Lal Tripura

 

Hamkorai charaisa boma-bophabai baksa shohorw tongw. Bw tabok Porethup fourw poreyo English medium surungnogo. Bini tete lai takalaise surungnogo thebjaka playgroup poretubw. Bopha khai kaisa universityni professor, boma khai kaisa Englsih medium surungnogni teacher.

Dina moloni puja vacation manwi bohk tabok kamiwo bereni phaijak bini chochoi-chuchuni nogo. Bini chouchulai matai hagw thamani bisisni kakha; tabok bochoi simise tongw. Bochoi bai baksa boyong-banoirokbw tonglaiyo joma-juri.

Bohkni nogkhai hapong kuchukni buchugw- nog sakangw khola gorjama togw! Khola panjara panjara hamungsiniya khumbar khum mutum peroi tongjak, ban sawaroi tongjak. Saririyo wo khumulungw poya-bongbarairok jinglalaiyoi phailaiyo khum butui nugni bagwi.

Sariphangni joragw nokhagw soptomini tal kagwi phaikhai moyal pilala onsagwi bakhase hui hui ongwi tongkha Hamkoraini. Kachalw borobw pujani dom khorang khanajagw. Khanap bohk puja bereni thanglaithai. Tabokkhai bw talnwse kok khuknui sungni muchukkha:

.......

Wo nokhani tal,

Wo nokhani tal.

Nini tama hal!

….

Nung waisa khalai thuiyo thangw

Waisa ujioi phaiyo,

Obo tamani yakmal?

….

Ahaima sal nini prothoma,

Ponchodoshiyo purnima

Achaiphugw koiremrem

Torrwk torrwk kitingrem.

Tal purniyoi paikhalai

Nungba philoi thuirerem!

Sagadi oboni elem.

…..

Anglai kaisa sattelitese

Nogni hayungmani,

Bonw kitingwi tongw ang

Bonw hamjakmani.

Waisa kitingwi phaini ani

Nokha talsa nangw,

Tol gosa ang baithangw phaiwo

Aro tal gosa kotonw.

….

Baithangw phaiklhai

Tormani nungw

Kotonw thangkhai thuimani.

Araise ani tongmani hal,

Hayungbai ani yakmal.

 

(13 September 2020/Dhaka)

 ............................................................

 

 
Bophang Phangsanw Kok Sungmani
...
 
Borendra Lal Tripura
 
Salsani salo Haamrwng ,Rirwngti, Nairwngti, Suary, Khumsari, Talhing, Khahing, , Rangmai akhai Kanchum baksa ongwi bolong leyni thanglaikha. Wo bolongw bohk hamungsiniya makmui, toksa-tokmului, yongsa-kuksa tei bophang-waphangrok nungkha. Aro twi chiriri twisa, twiphor, dongorokbw nungwi tongthokjakha, khatungjakha.
Oro harwan tungsani panjaragw bohk kok bophang phangsa nungwi kok bathay khagwi chalaikha. Chatwi chatwi bohk wo kok bophangnw sungkha:
 
....
 
Wo bophangsa bophangsa,
Nunglai jabui girasa,
Tankhe esuk torkha?
Ang chatwi chatwi,
Nungwi nungtwi
Esuk torkha phele.
Wo bophangsa bophangsa,
Nung tamanw cha?
Ang maibw chagw,
Twibw nungw,
Aro chagw sadung.
“Hi hi hi hi !!! Hahahaha !!!
Kok bophangni kok khanagwi
Munuitwi munuitwi cherokrokni
Wok-kha rakkha!
Nini yakbw koroi khukbw korwi,
Tuk-thapabw korwi,
Nung boro mai-mui song?
Berum ani yak-yathui
Ha bisingw tongw,
Mai-mui thumo, twi rakagw
Wo berum bai ang.
Sadungse ani hohr sikha !
Bw thapa muchungw,
Balai diyo mai-mui songwi
Orose ang chagw.
Bangla bai bonw sagw
'Saluk songshleshon’,
Enreji bai bonw sagw
‘Photo synthesis’.
Akhai Tipra kokbai sadiphele
‘Bophang mai songmani’.
Dw akhai hambai rokha
Obonw samani,
Phainai aro ulo chung
Nungbai malainani.
...
( 9 September 2020/Dhaka)
 
.............................................................................

Abalsanw Kok Sungmani

 

Borendra Lal Tripura

Nagwisa bai bini aphakrok gatiwo twi kuni thangmani abalsarok bai malaikha. Abalsarok wo gatiwo phurui phurui khe balsakagwi thunglaiyoi tongw. Bono Nagwisa sungkha:

 

 

 

Wo abalsa, abalsa,

Nung tama khai?

Ang thungwi tongw.

….

Nung tamanw chagwi tong?

Ang yongsa-kuksabw chagw,

Kesok-kusumbw chagw.

….

Chi ! chi chi chi!!! Nung sinungyadwi,

Kesok-kusum chani!!

Chung kesok-kusum chayakhai

Twi sinsa ongwi tongw,

Twi menamoi sokgwi tongw.

Aithaniyo chung kesok-kusum chagw.

…..

Bah! Noklai akhai gamsebele!

Em! Chunglai gamse!

Nokbw kisa gam ongdi.

Barai khaiyoi gam ongthai?

………

Nok chungnw romoi chalangphung

Chini basanw ta-chadi.

Jalbai romoi lalangphung

Twiyo bithi ta-saldi.

Bursui karoi romlangphung

Twi saloi ta-romdi.

Bithi salkhai tama ong?

Gira-gorja-butuy joto

Thuioi bongsho kumugw.

….

Twi salkhalai tama ong?

Chini bongsho thuioi paiyo,

Butuy joto piyagw.

…..

Duwai dhormo! Vogoban!

Chung tamanw khanalang!

Hamdi okararoknw sahnw,

Ti salnainw yak thenw,

Bithi rwnainw mathaknw.

 

(9 September 2020/Dhaka)

-------------------------------------------

 

Bathaisanw Kok Sugmani

 

Borendra Lal Tripura

Salsani salo Hapharmini bai bini aphakrok thaichuk khagwi chani hinwi bophang tolagw soikhai bathairoknw nungwi naithokjawi tongkha. Akhai bohk kisa thaichukrokbai kok sani muchukkha.

 

 

 

 

Wo bathaisa bathaisa,

Nung boroni phai?

Ang bobarni achaiyo.

 

Wo bobarsa bobarsa,

Nung boroni phai?

Ang bukhuruini pero.

 

Wo bukhurui ukhurui,

Nung boroni phai?

Ang bophang buchukni achaiyo.

 

Wo bophangsa bophangsa,

Nung boroni phai?

Ang buchuluini achaiyo.

 

Wo buchului buchului,

Nung boroni phai?

Ang bathai bisingw achaiyo.

Hambai, bathaisa nono.  

 

 (9 September 2020/Dhaka)

---------------------------------------------

Musuisano Kok Sungmani

........

Borendra Lal Tripura

Salsani salo Chikonsa bai bini aphakrok bolong bereni thamani musuisa maksa bai malaiyoi bwbai aphak ongni muchugwi tongkha, kok salaini muchugwi tongkha. Akhai bohk nokphangsanw bor bikha wo musuisa bai aphak khaiyoi rwdi, bini kok manrwdi hinwi. Akhai nokphangsa boknw borda rwgwi aphak bajokkha, kok bujilaiyoi rokha hinkhai bohk musuisanw kok sungkha:

 

Wo musuisa, musuisa,

Nung boro tong?

Ang bolongw tongw.

......

Nung tamano chagwi tong?

Balai chagwi tongw,

Bathai chagwi tongw.

.....

Bolongw aro sobw tong?

Kupulung mak-mui tongw,

Toksa-tokmului tongw,

Takkuru-tamasa tongw,

Chibuk-sindarai tongw,

Yongsa-kuksa tongw.

........

Wo mak-muirok tama cha?

Mukhan-tokkanbw chagw,

Bathai-wathaibw chagw.

........

Toksa-tokmului tama cha?

Bathai-wathaibw chagw,

Yongsa-kuksabw chagw.

..........

Takkuru-tamsa tama cha?

Chibu-sindarai chagw,

Yonga-kuksabw chagw,

Bophang buchului chagw.

.........

Chibuk-sindarai tama cha?

Yongsa-kuksanw chagw.

...........

Yongsa-kuksarok tama cha?

Bophang bathairok chagw,

Kesok-kusumrok chagw

............

Awawa tokke!

Chini halongbw araise!

..............

(6 September 2020/Dhaka)

---------------------------------------

Watwino Kok Sungmani

.........

Borendra Lal Tripura

Salsani salo Nokharay bai bini aphakrok haising khungw thungwi tongphuni watwi penepene khaiyoi wakha. Akhai bohk khatungjak jalaiyoi rangsa masakha, gwbing, tote ongwi thunglaikha. Thungtoi thungtoi Nokharay watwino kok sungkha: ................

 

 

Wo watwisa watwisa,

Nung boroni phai?

Ang chumuini phaiyo.

.......

Wo chumuisa chumuisa,

Nung boroni phai?

Ang twijalangni phaiyo.

..........

Wo twijalang twijalang,

 Nung boroni phai?

Ang twima-twisani phaiyo.

........

Wo twima-twisa, nok boroni phai?

Chung holong beserni phaiyo,

Hapong beserni phaiyo.

.............

Wo holong beserni twi thopsa,

 Wo hapong beserni twi thopsa,

Nok boroni phai?

Chung watwini twise

Oro chujagoi tongo.

............

Awawa tokke, ari jaitisebe!!!!

 

 (7 September 2020/Dhaka)

------------------------------------

Talni Musuk

Borendra Lal Tripura

Bovinus: The Flying #Cow! This happy heifer can clear the moon in more than  just a jump! Don't mention buffalo wings, she gets moooody. | Cow, Wings,  Heifer

Tal tal tal,

Nini musukno phal.

Nini musukno phaloi

Tangdi nok katal.

 

(5 September 2020/Dhaka)

 ----------------------------------------

Thaichumu Laksu

 

Borendra Lal Tripura



 

 

 

 

 

 

Thaichum thaiyo thaiyo

Doramay thaiyo thaiyo

Mosor kabang bai lakksu chakhai 

Bukhuk yoksiyo.

.

 (5 September 2020/Dhaka)

---------------------------------------------

Khumbar Bai Tokbak

Borendra Lal Tripura

HD wallpaper: butterfly, fantasy art, butterflies, flower garden,  illustration | Wallpaper Flare

Khumulung kupulung

Khumulung kupulung

Khum bobarrok pero.

Khum bobarrok perkhalai

Bakhai mutumo.

O khumni butui nungni

Tokbak bongbarai biro.


 (5 September 2020/Dhaka)

---------------------------------------------

 Maichu Mai-mutum

Borendra Lal Tripura

Nasi lemak wrapped in banana leaves. It is the most popular heritage... |  Download Scientific Diagram

Maichu mai mutum

Maichu mai mutum

Gairing mutumoi tongo

Habani borokok wok khuikhai

Baksa baklaiwi chagw.

 

(5 September 2020/Dhaka)

----------------------------------------

Mokoro

....

Borendra Lal Tripura 

 

Nokha gurumo nokha gurumo
Chumui kusum takjagoi
Nokha gurumo.

Nokha piplago, nokha piplago.
Nokha piplakkhalai
Mokoro kokgw.

Mokoro kokgw, mokoro kokgw
Bophang kuchuk-kuchugw
Mokoro kokgw.
Aithaniyo watwi wakhai
Ta-thangdi tolagw.
...........
(5 September 2020/Dhaka)

-----------------------------------


  .............................................................................
 
Nokha Manak-kha

Nokha manka-kha nakha manak-kha,
Chumui kusum kusum fai-oi
Leboi pairokha.

Tabok watui wano mokoro kokno
Hemdi hemdi chwng
Nok bisin-o hubno.

Fataro ta-tongdi watui sijak-no,
Watui sijakhlai kulum kano.
Faidi chorok chwng
Nok bising-o hub-no.

Horaikha

Puboi rabai-o saal kakha,
Toksa tokmuluirok punlaikha,
O dada horai-kha,
O boboi horai-kha.

Bachadi  bachadi thumani bachadi,
Aro Lokoloi ta-tongdi.
Makhang khorang soo-di
Yathui yak soo-di;
Nokfangsani mwng lagoi
Poreni achokdi.

Jora

Jinya bobar per-ruruk
Haati-ni borok fairuruk
Saal riri tangruruk
Haaba-ni borok fairuruk

Watui Ta-wa

Gaati holongsa kachang-jago
Ta-wa watui ta-wa.
Bolong-ni toksa kachang-jago
Ta-wa watui ta-wa.


Makhang Kwchung

Hoogo maitang bar-ruruk
Sokramfa-ni makhang chung-ruruk;
Mukpe bobar per-ruruk
Sokramma-ni makhang muniu-ruruk.



Aa Athuk Khangarai

Hapong tolago toi boiyoi thaango-
Toisa chiriri.
Holong beser beser aathuk tongo
Khangarai girigiri.

Toisa batok batok abalsa tokgo
Tokle tokle.
Faidi athuk gangarai aa romlaino chwng
Dole mole.

Chini Haa Machang

Bolong kuthuk, haapong kuchuk
Chini haa machang;
Machang machang, aha chini haa
Bari maachang.

Bolong kupulung thaimachang,
Kok duksum tongo;
Toisa kachang.
Aha machang machang.

Toksa punglai-o, musui honglai-o
Aha machang machan!


Maal Mata Punglaimani

O Amingma miwong miwong,
Suima hong hong.

Musukma ombon ombon,
Misima bon bon.

Tokma korok korok,
Toksa chiok chiok.

Wakma kunwey kunwey,
Puma mey mey.

Takhum kang kang,
Nokfangrok boro thang!


Bolongni Khorang

Bolong besero beredi,
Khunjur kaiyoi khanadi,
Toksa tokmului khorang-

Makhara kekek kakak,
Toksa kunkunk kankank,
Wakma gungunk gangank!

Chenchema pungo chyn chyn,
Thaming yongsa pynpyn,
Makhara bwa kakak!

Musui pungo hong hong,
Mayung churui-o kong kong,
Masa wang wang!

Dudu pungo tyan tyan,
Musui basa pyn pya
Aro pungo owang!


Mayungma

Mayungma Mayungma,
Busundwise kalokma,
Esuk gorja talwk!

Yathui naikhai palatoi,
Basak naikhai hapongtoi,
Bwase basuk kalok!

Khunjur bini bailingsuk,
Mokol-lai mator esuksuk!
Kilam-o khitong twnsa!

Yak koroifung wanama koroi
Bukung kalok tongo.
Obobai bo toi khokman-o
Laifang faiyo chago.

Aming Basa

Amingsa Amingsa
Gira khaiyo naithoksa!
Makhang bini fatwiluluk,
Kunjur lapnui thengthengsa!
Mokol kolnui kiting kiting,
Bukung naikhai kwchungsa.
Girasabai sinyari ganang!
Yapaiyo esuku kalokma!
Miwong miwong khaiyoi pungo
Duduse wok khuikhana!


Jongfa Khatungo
Sadung tungo, sadung tungo,
Sadung tungtoi tungtoi watui wago;
Jonfase khatungo!
watui watoi watoi sadung tungtoi,
jongfase khatungo!
Oi jongfase khatungo!

Toi Chokeleng

Toi chokeleng, toi chokeleng,
Nokha sakago pokhale,
Toi chokeleng!

Kachak kakharang, kusum kurumu,
Indro dhonuse bo Indro dhonu.
Kharangbere aro fanok bobar,
Sial rong ganang koirerem;
Toi chokeleng.

Nokha Pila

Nokha sakago taal kagoi
Nokha pilakha,
Aro koroikha hor.

Handogiri khiring khiring
Enjang ojan pohr?

Handogiri

Nokha sakago handogiri
Chunrui chunrui khaiyoi chungo;
Wanagoi manya aang, wasogi manya,
O handogiri tama khayoi nwng
Nokha sakago kachogoi tong?



11. O Rajigang

 

O rajigang, rajigang,

Pwngoi kang kang;

Nwng boro thaang, rajigang,

Nwng boro thaang?

 

Pukhiri gorjago twari mairang-go,

Nwng toi-doi yokni thaang,

Nwng aa-doi romni thaang,

Anobo naisingdi.

 

Angbo bebe khaini

Nokbai baksa thaani,

Anobo tilangdi.

O Haamrwng, Haamrwng,

Nwng bari kok kwrung,

Chwngno laama rodi.

 

Chwng bebe khaini thaango,

Chwng twi yoknani thaango

Aa rom-lai-nani thaango

Thaangni khalai fai.

 

12. Phaidi Dada-Boiboirok

 

phaidi dadarok, phaidi boboirok,

Phaidi phaidi phaidi,

Bebe khailaino chwng

 Khum khollaino.

O khumni batang kanoi

Chuchuni nogo thaano.

Chuchuno mutum rono chwng

Chochoino mutum rono.

Chuchu ro thaipong kumun

Supurugoi chano.

Chochoi rono muiwa chakhui

Wok supungoi chano.

 -------------------------------------

Cherokni Bagoi Rachapmwng

 

13. Aa Athuk Khangarai

 

 

Hapong tolago toi boiyoi thaango-

Toisa chiriri.

Holong beser beser aathuk tongo

Khangarai girigiri.

 

Toisa batok batok abalsarok tokgo

Tokle tokle.

Faidi athuk gangarai aa romlaino chwng

Dole mole.

 

14. Handogiri

 

Nokha kwpulung handogiri

Chwng-rui chwng-rui khai-oi chwngo;

Wanagoi manya ang, wasogoi manya,

O handogiri, tama khai-oi nwng

Nokha sakago kachogoi tong.

 

 

15. Chini Haa Machang

 

Bolong kuthuk, haapong kuchuk

Chini haa machang;

Machang machang, aha chini haa

Bari maachang.

 

Bolong kupulung thaimachang,

Kok duksum tongo;

Toisa kachang.

Aha machang machang.

 

Toksa punglai-o, musi honglai-o

Aha machang machang!

 

16. Jongfa Khatungo

 

Sadung tungo, sadung tungo,

Sadung tungtoi tungtoi watwi wago;

Jongfa khatungo!

Oi jongfa khatungo!

 

Watwi watoi watoi sadung tongo,

Jongfa khatungo!

Oi jongfa khatungo!

 

17. Watwi Ruru

 

Rururururu ruru rururururu

Watwi wago ruru rururururu!

Toima torkha toisa torkha,

Watwi wago ruru rururururu!

Panthor lomkha toifor lomkha,

Dol kokha; O dol kokha!

 

Chwmui kusum kusum manakgo

Rururu khayoi watwi faikha;

Basar kacharo.

 

Pilik pilik nokha pipalakgo

Gurum gurum khaiyoi nokha pwngo,

Mokoro kokgo.

 

 

 

 

 

 

 

18. Toi Chokeleng

Toi chokeleng, toi chokeleng,

Nokha sakago pokhale,

Toi chokeleng!

 

Kachak kakharang, kusum kurumu,

Indro dhonuse bo Indro dhonu.

Kharangbere aro fanok-bar,

Sial rong ganang koirerem;

Toi chokeleng.

 

 

 

 

 

 

19. Emang-Mwkthaang

 

Emang-bo nwng papa,

Mwkthaang-bo nwng,

Ani bakhani haamjakma nwng.

Haamjakma nwng.

 

Aichukni pohr nwng,

Phurungni saal;

Hor kachar dario

Nokhani taal. (2)

 

Nwng munui-khai papa,

Khumse baro,

Khapang bising-o

Nobar bai-o.

 

Ani papalai esuk maachang,

Ani papalai esuk mutum.

Maachang-moni bo maachang moni-se.

Mutum-moni bo mutum-moni-se.

Esuk maachang-mutum bo teng-oi-se paiya.(R)

 

 

20. Ani Papa

 

Ding-di-diding-ding, diding,

Ding-di-diding-ding

Ani papa gira-ni makhang kiting.

 

Tumtu-tutum-tum

Tutum, tumtu-tutum-tum

Ani papa gira-lai

Bari-se mutum.

Mutum mutum ani papa gira

Ani papa gira-lai

Bari-se mutum.

 

Machang machang

Ani papa gira.

Ani papa gira-lai

Bari-se machang. (R)

 

Kuful kuful kuful kuful

Ani papa gira-lai

Bari-se kuful.

 

Handogiri bo handogiri

Ani papa gira-lai handogiri

 

Khum bukhurui khum bukhurui

Bukhurui rui rui rui.

Ani papa gira-lai

khum bukhurui.

 

Budul budul budul budul

Ani papa gira-lai

Rangchakbudul. (R)

 

Toksa Bothop


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


Comments

Popular posts from this blog

Symbolic Representation of Life-Philisophy in the Performing Arts of Tripura Culture

ত্রিপুরা সংস্কৃতির নৈপুন্য প্রদর্শনী শিল্প ও লুকায়িত জীবন দর্শন -বরেন্দ্র লাল ত্রিপুরা  ভারতীয় উপ-মহাদেশের অন্যান্য অঞ্চলের ত্রিপুরাদের মত বাংলাদেশে বসবাসরত ত্রিপুরাদেরও রয়েছে সমৃদ্ধ সংস্কৃতি ও সাংস্কৃতিক অনুষ্ঠানাদি। এই সাংস্কৃতিক অনুষ্ঠানাদির অন্যতম দিক হ”েছ পারফর্মিং আর্টস  বা নৈপুন্য প্রদর্শনী শিল্প। ঐতিহ্যবাহী এসব নৈপুন্য প্রদর্শনী শিল্পের মধ্যে নিহিত রয়েছে জীবনের অনেক গুরত্বপূর্ণ দর্শন ও দিক নির্দেশনা যা অনুসরণ করে এবং প্রাত্যহিক জীবনে যেগুলোর প্রতিফলন ঘটিয়ে আমরা আমাদের জীবনকে করতে পারি সমৃদ্ধ ও পরিশিলিত। এ নিবন্ধে আমি সেই জীবন দর্শন ও নির্দেশনার উপরই আলোকপাত করতে চাই।  (এক) কাথাররক মাসানায় বা মাঙ্গঁলিক নৃত্য  কাথাররক মাসানায় বা মাঙ্গঁলিক নৃত্য “বোতল নৃত্য” নামেই বেশি পরিচিত। অত্যন্ত জনপ্রিয় ও দৃষ্টি নন্দন এই নৃত্য সাম্প্রতিক কালের মঞ্চ  সংস্কৃৃতির যুগে বেশ প্রতিপত্তির আসন দখল করেছে এবং সুপরিচিতি অর্জন করেছে। কিš‘ মূলত এই নৃত্য ত্রিপুরাদের জীবনঘনিষ্ঠ এবং সামাজিক জীবনেরই একটি অবি”েছদ্য অংশ। সমৃদ্ধ পরিবারগুলোর বিবাহ অনুষ্ঠানে এই নৃত্য পরিবেশন করা হয় অনেকটা প্রতিযোগীতার ভঙ্গি

Implementing Primary School Bilingual Education in the Minority Languages of the Chittagong Hill Tracts, Bangladesh: Policy Issues

Implementing Primary School Bilingual Education in the Minority Languages of the Chittagong Hill Tracts, Bangladesh: Policy Issues Borendra Lal Tripura Bachelor of Arts (Honours) in English - Dhaka University Bangladesh 1997   Master of Arts in English Literature – Dhaka University Bangladesh 1998 Master of Education (TESOL International -  Monash University Australia 2003   August 2008 Submitted in partial fulfillment of  the requirements for the Master of Education Monash University Table of Contents Abstract ------------------------------------------------------------------------ 3 Chapter 1 ---------------------------------------------------------------------- 4 Introduction ------------------------------------------------------------------- 4 1.1 Background of the Study --------------------------------------------------- 4 1.2 Rationale and Objectives ------------------------------